Sobre o caso da manifestação contra o milho transgénico na propriedade dum pequeno agricultor, subscrevo por inteiro o post «O elo mais fraco», de Daniel Oliveira, no Arrastão.A associação envolvida, o Movimento Eufémia Verde, devia assumir os erros cometidos e reparar os danos provocados ao agircultor. Independentemente da necessidade dum debate público sobre os produtos transgénicos.
Também nem a direita, nem o governo (a seguir), estiveram bem em usar este caso como mera trica partidária. Porque não aproveitar para debater a questão relevante das vantagens e perigos dos transgénicos? Quanto ao resto, a polícia tem na posse os dados para averiguar e eventualmente apontar eventuais ilegalidades, que os tribunais julgarão oportunamente.
Nb: imagem da tradicional «malhada do milho» retirada daqui.
Mensagens
8 comments:
Caro Sr. Melo,
É moi interesante este post sobre o millo transxénico e sobre as formas de "acción colectiva" violenta do Movemento Eufémia Verde, que lembran, en certo modo ás multitudes "thompsonianas" atacando e queimando as casas e os graneiros dos especuladores de millo en tempos de crise de subsistencias, aló polo séculos XVIII e XIX. Máis, a acción é, na miña opinión desproporcionada,e había, case con seguridade, outras modalidades de acción colectiva e de protesta non violentas e cecais tamén efectivas, aínda que menos espectaculares de cara á "sensibilización" da opinión pública portuguesa.Concordo contigo na necesidade de "restaurar" as perdas económicas e os danos productivos ocasionados ó agricultor e as persoas que del dependan.
É habitual que a realidade cotiá se adiante ós debates públicos. Vexo que en Portugal acontece algo semellante o que ocorre en España, onde polo menos o 15% da producción estatal de millo é transxénica e, até o de agora, non houbo un debate público amplio, plural, diverso e en condicións...
Os transxénicos, ó igual que o seu cerne, o proceso histórico de Revolución Verde, iniciado nos EEUU e na Europa Occidental (tamén en Portugal e en España)na posguerra da II Guerra mundial, non son necesariamnete bos nin malos. Por un lado, é certo que ten lóxica presentar unha certa precaución ante a modificación xenética dos productos alimeticios que consumimos, algo que, por outra parte, se leva facendo se cadra moito máis tempo e moitas máis veces do que somos conscientes. Por outro lado, tamén é certo que os transxénicos poden ameazar en parte a biodiversidade e tal vez alterar os mecanismos de funcionamento internos dos agroecosistemas...
Nembargantes, por outra parte, a "Revolución Verde" tivo efectos positivos (sen esquecer outras consecuencias socioambientais moi perxudiciais) como por exemplo o de poñer á disposición da poboación mundial unha cantidade de alimentos moito maior, o que foi importante para moitos dos países e rexións mundiais en "vías de desenvolvimento" ou para determinadas zonas do Terceiro Mundo. Na miña opinión, o problema da fame non é tanto un problema de ineficacia productiva como doutra natureza (distributiva, funcionamento dos mercados internacionais de productos agrarios, intereses empresariais multinacionais, inestabilidade política...).
A cuestión é, pois, abrir un debate público no que se contemple o tema tanto dende a perspectiva da saúde pública como dende á receptividade ás estratexias productivas dos labregos. E estas nunca son gratuítas nin inxustificadas. Detrás da introducción por parte dos agricultores do millo transxénico hai unha lóxica ou racionalidade económica e, eu non o desbotaría de todo, mesmo quizais tamén "ecolóxica". Os labregos non son uns ignorantes seguidistas que adoitan ou desbotan a innovación dun xeito caprichoso...
A solución podería estar nunha introducción dos tranxénicos non agresiva e que non rompera coas lóxicas internas dos agroecosistemas nos que se actúa. Así o entenderon por exemplo dous pioneiros na Galicia do primeiro terzo do século XX, o xenetista Cruz Gallástegui Unamuno, que introduciu as sementes de millo híbrido aló polos anos 20 e o veterinario Juan Rof Codina, que impulsou a mellora xenética (por cruzamento con outras razas) do gando bovino en función das necesidades productivas das explotacións.A Guerra civil, primeiro e o franquismo, máis adiante, romperon cun modelo de transformación do sistema agrario que, aínda así, deixou a súa pegada.
De facto o mais impressionante, e preocupante nesta questão dos transgénicos é a falta de debate pùblico sobre o assunto, ou a mà qualidade desse debate.
Por exemplo pegando na frase do Daniel Lanero Táboas:
"Por outro lado, tamén é certo que os transxénicos poden ameazar en parte a biodiversidade e tal vez alterar os mecanismos de funcionamento internos dos agroecosistemas..."
Esta "ameaça" trata-se apenas de uma ameça teórica, algo que se seria de esperar quando pensamos sobre o assunto. No entanto jà se fizeram estudos sobre o assunto e não hà evidências empríricas que esse perigo seja real, que ele efectivamente occorra. Os estudos são, sabe-se là porquê mantidos fora do debate pùblico.
Outra questão, refere-se sempre quando se discute os transgénicos de forma razoàvel, o princípio da precaução. Esse princípio jà existe é aplicado e é prevertido. Também não se discute isto, mas para se comercializar plantas trangénicas tem que se passar por toda uma bateria de testes que são de tal modo honerosos que apenas grande empresas com uma enorme capacidade financeira, geralmente multinacionais, se podem dar ao luxo de se lançar nesse negócio. Para esses, para que preservem os monopólios, claro que interessa este nivel de debate, e que as populações tenham medo dos transgénicos. Voltarei ao assunto mais tarde...
O problema dos transgénicos não é ecológico, não é de saùde pùblica, é económico.
Olá Zed,
Penso que a dimensión económica do problema estaba bastante presente no meu comentario anterior. En todo caso, eu non manexei os informes que evidencian a inocuidade dos transxénicos, agradeceríache algunha referencia bibliográfica ou link ó respecto...
De calquera xeito - e á marxe de se a paisaxe (e a biodiversidade) é ou non é un valor a defender - penso que o problema non é só, sendo unha dimensión moi importante, económico, tamén é ecolóxico e de saúde pública. Cando menos, creo que tamén hai debate (ou debe habelo) nestes outros eidos. As visións estrictamente economicistas adoitan desembocar nunha interpretación demasiado pobre da realidade...
Non se debe minimizar a importancia e as posibles consecuencias das intervencións exteriores nos agroecosistemas. Poñerei un par de exemplos. Con obxecto de protexer as águias reais, en perigo de extinción, diversas administracións públicas introduciron en España uns pequenos roedores (os topillos) co fin de que lles serviran de presa a aquelas. Estes roedores téñense reproducido exponencialmente e arruinado as colleitas de moitos labregos de Castela, que non ven outra posible actuación que ter que "queimar" as súas terras a gran para acabar con eles. Casos como estes, hainos a centos. Outro exemplo, a rendabilidade económica (cando esta se descontextualiza do agroecosistema) adoita ser o camiño máis veloz para a implantación de sistemas de monocultivo, que non só perxudican á biodevirsedida, senón que adoitan facer ós labregos máis vulnerables diante dos movementos conxunturais do mercado de productos agrícolas ou de determinado tipo de inputs.
Noutro plano, o da saúde pública, podo estar de acordo contigo en canto a que existen controis relativos ó proceso de producción dos transxénicos. Pero, como ti mesmo dis, os protocolos de control non deben funcionar moi ben, senón non teriamos asistido, aínda que son casos non estrictamente extrapolables ó dos transxénicos, a problemas de saúde pública como o das vacas tolas ou o das dioxinas do polo. É certo que a nosa relación coa natureza sempre comporta un certo nivel de risco e que esté nunca é evitable ó 100%, pero tamén é verdade que algúns mecanismos non están de todo ben axustados. Se cadra, o problema non está só nas "teorías da conspiración" que atribúen o nivel de debate baixo no que estamos ós intereses das grandes empresas multinacionais por manter o monopolio de comercialización e distribución de transxénicos, se cadra tamén habería que esixir dos Estados un cumplimento máis eficaz do que debería ser unha das súas principais competencias: a saúde pública.
Gustaríame, como conclusión, lanzar unha idea final. Os estudios de Historia Agraria e de Historia Mediomabiental teñen demostrado a existencia histórica de sistemas agrarios económicamente rendables e ecolóxicamente sustentables. Estes poderían, tal vez, servir como exemplos aplicables no nosos futuro inmediato.
Numa época em que mais se fala das vantagens das nossas opções mais "bio", mais "amigas da natureza", não espanta que os eco-chatos e os eco-terroristas se sintam legitimados, e agora, para agir como eco-burros!
Caro Daniel,
Concordo inteiramente contigo. Eu quis dar exemplos apenas de acpectos importantes da questão dos transgénicos que têm sido mantidos fora do debate público. Não sou, obviamente, contra o princípio da percaução, mas ele tem sido pervertido. Os exemplos que dás, que não se referem a transgénicos, lembram-nos que devemos ter cuidado. Mas esse cuidado tem existido no que respeita aos transgénicos (os links ficam para mais tarde, que eu agora estou de férias :-).
Tocas num ponto importante quando falas das monoculturas, mas aí não é dos transgénicos em si mas do uso que se faz deles. Os transgénicos podem até servir potencialmente a viabilizar a exploração de cultivares tradicionais menos utilizados tronando-os mais rentáveis. Podem ser portanto úteis a aumentar a diversidade de cultivares agrícolas, o que seria bastante desejável. Simplesmente, e porque essa cultura seria sempre em pequena média escala torna-se impossível economicamente, porque apenas grandes empresas, essas sim interessadas nas grandes monoculturas, podem comportar os custos dos testes.
Caro Zèd,
O final penso que nas nosas opinións hai bastantes máis coincidencias que diverxencias. Eu, saco unha conclusión deste debate que mantemos no blog (en ausencia dun debate serio e amplio no seo da nosa opinión pública peninsular): os transxénicos, como tantas outras cousas, en si mesmos, non son nin bos nin malos, o que lles da a súa natureza é a utilización (económica, política ou ecolóxica) que deles se faga. Eu, onte mesmo, insistía na importancia que tivo a Revolución Verde para asegurar o fornecemento alimenticio de cereais a moitas rexións do mundo en vías de desenvolvemento - nunha terminoloxía xa antiga - ou pertencentes ós chamados terceiro e cuarto mundos. Outra vantaxe importante, nas agriculturas máis próximas a nós, ten sido, por exemplo, un moi significativo incremento da capacidade de inmunización de certos cultivos diante das "pragas do campo", por exemplo no caso do millo, o que até certo punto garante (no nivel dos rendementos da producción) as colleitas de moitos labregos e, tamén, por que non, podería facer máis rendibles económicamente certas explotacións agrarias.
O tema dos monocultivos (monoculturas)no que ti tamén reparas, paréceme moi interesante. Penso que eu son un pouco determinista cando implícitamente estou a asociar un potencial éxito dos transxénicos co perigo de difusión dos monocultivos. De feito, estes xa estaban de abondo difundidos (mundialmente) antes de que o debate sobre os transxénicos sinxelamente se anunciara. Gústame a visión que ti aportas sobre as posibilidades dun efecto contrario, polo que os transxénicos puideran servir para ampliar a diversidade de cultivos e mesmo para recuperar, en mellores condicións de producción, rendementos e competitividade, cultivos que foran abandonados na secuencia histórica.Mais ti, o final, es tamén pesimista ó non crer que, dado o monopolio no control dos transxénicos polas grandes empresas multinacionais, as pequenas e medianas explotacións teñan a posibilidade real de introducilos. É moi posible que teñas razón.
En calquera caso, eu deixo a seguinte reflexión para que me digas que che parece. Teño a sensación de que as explotacións agrarias que se especializan en produccións intensivas, xa sexan estas cultivos agrícolas ou gando,son en principio, e en relación co mercado, moito máis exitosas e dinámicas que as tradicionais de policultivo ou policultivo - gandeiro, moitas veces abocadas ó abandono da actividade... mais, por outra parte, a súa especialización productiva tamén as fai moito máis vulnerables de cara ás variacións do propio mercado. No caso das agriculturas galega e española, supoño que tamén para o caso portugués, isto se ten amosado con moita claridade, por exemplo, respecto das disfuncións internas creadas pola Política Agraria Comunitaria (PAC). Tamén teño a imprensión de que a reorientación/reconversión das explotacións agrarias en función das necesidades e esixencias do propio mercado ten custes moi elevados, que en moitas ocasións tamén desembocan nun abandono da agricultura como actividade. No eido da agricultura galega, española, europea... asistimos a unha especie de proceso de selección natural en función do cal só sobrevivirán aquelas explotacións cunhas mellores "condicións de partida". Isto semella claro, e xenera certos problemas de xestión en relación cos territorios rurais nos que hoxe e aquí non podo entrar... A cuestión finalmente é ¿serían viables económicamente e recuperables antigos modelos de explotacións agrarias moito máis diversificados e eficientes enerxética e ambientalmente que os actuais? Senón é posible recuperalos, débese isto á imposibilidade de iren contra as "lóxicas" do mercado ou teñen tamén algo que ver as orientacións de fondo das políticas agrarias públicas?
En fin, levo o asunto cara a outros problemas.E por suposto, a variable económica é moi relevante.
PD: Disfruta das feiras e non te esquezas de colgar no seu momento eses informes dos que falas sobre os transxénicos.
Daniel e Zèd, obrigado pelos vossos comentários oportuníssimos.
Assim ou retocados, eles dariam excelentes posts. Que tal achais desta ideia?
Por min ben.
Enviar um comentário